Anemi (Kansızlık) nedenleri nelerdir ?

Anemi nedir?

Anemi (Kansızlık) vücuttaki sağlıklı kırmızı kan hücrelerinin sayısı çok düşük olması durumudur.  Vücuttaki dokulara oksijen taşıyan kırmızı kan hücrelerindeki oksijen miktarı kanınızdaki olması gerekenden daha düşüktür. Anemi semptomlarının birçoğu, vücudun hayati dokularına ve organlarına az oksijen iletimi nedeniyle oluşur.

Anemi, akciğerlerden vücudun dokularına oksijen taşıyan kırmızı kan hücreleri içindeki protein olan hemoglobinin miktarına göre ölçülür.Kadınlar ve kanser gibi kronik hastalıkları olan kişiler anemi olma riski en yüksek olan gruptadır.

 

Anemi'nin Nedenleri

Kırmızı kan hücrelerinin vücutta olgunlaşması için demir, B-12 vitamini ve folat gereklidir. Normalde, vücuttaki kırmızı kan hücrelerinin yüzde 0.8 ila 1'i her gün yenilenir ve bu hücrelerin ortalama ömrü 100 ila 120 gündür. Genel olarak, kırmızı kan hücresi(hemoglobin) üretimi ve yıkımı arasındaki bu dengeyi olumsuz etkileyen herhangi bir durum anemiye neden olabilir.

Anemi nedenleri genellikle kırmızı kan hücresi üretimini azaltan ve kırmızı kan hücresi tahribatının artması şeklinde iki gruba ayrılır.

Kırmızı kan hücresi üretimini azaltan faktörler şunlardır:

• böbrekler tarafından üretilen hormon eritropoietin tarafından kırmızı kan hücresi üretiminin yetersiz uyarılması
• demir , vitamin B-12 veya folat vitaminlerinin yetersiz olması
• hipotiroidizm

Kırmızı kan hücrelerinin (Hemoglobin) normal yok olma hızlarından daha hızlı bir oranda yok eden herhangi bir bozukluk anemiye neden olabilir. Kırmızı kan hücresi tahribatını artıran faktörler şunlardır:

• endometriyozis
• kazalar
• gastrointestinal lezyonlar
• adet (Regl)
• çocuk doğurma
• aşırı uterus kanaması
• cerrahi işleme tabi olma
• karaciğer skarını içeren siroz
• kemik iliğinde fibroz veya skar dokusu
• bazı ilaçlar veya Rh uygunsuzluğu ile ortaya çıkan, kırmızı kan hücrelerinin rüptürü olan hemoliz
• karaciğer ve dalak bozuklukları
• genetik bozukluklar: glukoz-6-fosfat dehidrojenaz (G6PD) eksikliği, talasemi, Orak hücre anemisi

Bununla birlikte, genel olarak, demir eksikliği aneminin en yaygın nedenidir. Demir alımı, ulusların sağlık değerlendirmesi için önemli bir endekstir.Dünya Sağlık Örgütü(WHO)'ne göre , yaklaşık 2 milyar kişi dünya çapında insanlarda anemi olmasının en büyük nedeni demir eksikliğidir.

 

Günlük beslenme gereksinimleri ve anemi

Vitamin ve demir için günlük ihtiyaç, cinsiyete ve yaşa göre değişir. Kadınların, adet döngüsü sırasında demir kayıpları ve hamilelik ve emzirme döneminde fetal gelişim nedeniyle erkeklere göre daha fazla demir ve folat ihtiyacı vardır.

Demir

Bir sağlık araştırmasına göre , Kadınlarda 19-50 yaş aralığı için önerilen günlük demir alımı 18 miligram (mg). Aynı yaş aralığındaki erkekler için günlük demir alımı 8 mg'dır. Hamilelik sırasında, günlük demir alımı 27 mg'a kadar artmalıdır, ancak emziren kadınların günde sadece 9 mg'a ihtiyacı vardır.

50 yaşın üzerindeki erkekler ve kadınların günde 8 mg demir alması gerekir. Tek başına diyetle yeterli demir seviyesine ulaşılamaması halinde ayrıca alınması gerekli olabilir.

İçerisinde demir oranı yüksek olan besinler:

• tavuk ve dana karaciğeri
• hindi eti
• sığır eti gibi kırmızı etler
• Deniz ürünleri
• güçlendirilmiş tahıllar
• yulaf ezmesi
• mercimek
• Fasulyeler
• ıspanak

Folat

Folat, vücutta doğal olarak oluşan folik asit formudur. 14 yaşın üzerindeki erkekler ve dişilerin günde 400 mikrogram folat ihtiyacı vardır. Gebe veya emziren kadınlar için önerilen alım miktarı günde 600 mikrogram (hamilelik) ve 500 mikrogram (emzirme) düzeyine çıkar.

Folat bakımından zengin yiyecekler:

• dana karaciğeri
• mercimek
• ıspanak
• fasulye
• Kuşkonmaz

Ayrıca takviyeli tahıllar ve ekmekler ile diyetinize folik asit ekleyebilirsiniz.

 

B12 vitamini

Yetişkinler için tavsiye edilen günlük B-12 vitamini 2.4 mikrogram'dır . Gebe olan kadınlar ve gençler günde 2,6 mcg, emziren kadınlar ise günde 2.8 mcg gereklidir.

Dana karaciğeri ve istiridyeler, en iyi B-12 vitamini kaynaklarındandır. Diğer zengin kaynaklar şunlardır:

• balık
• et
• kümes hayvanları
• yumurtalar
• diğer süt ürünleri

B-12 Vitamini, sadece beslenmelerinden yeterince alamayanlar için ek gıda olarak mevcuttur.

 

Aneminin belirtileri nelerdir?

Anemi olan insanlar soluk görünür ve genellikle üşümekten şikayet edebilir. Özellikle aktif veya ayakta dururken baş dönmesi olabilir . Anemisi olan bazı insanlar, buz , kil yemek gibi alışılmadık davranışlar gösterirler . Sık sık yorgun hissetme ve kabızlık ve sorunlar oluşur. Bazı anemiler dilin iltihaplanmasına neden olabilir, bu da pürüzsüz, parlak, kırmızı ve ağrılı bir dil oluşmasına sebep olur.

Anemi şiddetli ise bayılma meydana gelebilir. Diğer belirtiler arasında kırılgan tırnaklar, nefes darlığı ve göğüs ağrıları bulunur. Kandaki oksijen seviyeleri o kadar düşük olur ki şiddetli kansızlığı olan bir kişi kalp krizi bile geçirebilir .

Doktorunuzun yapacağı fiziksel muayeneler şunlardır:

• yüksek veya düşük tansiyon
• soluk cilt
• sarılık
• kalbin hızlı atması(çarpıntı)
• kalp üfürümü
• genişlemiş lenf düğümleri
• genişlemiş dalak veya karaciğer
• dilin atrofik glossit olması

Anemi belirtileri olan kişiler tıbbi yardım almalıdır.

 

Anemi nasıl teşhis edilir?

Anemi tanısı sağlık geçmişiniz, aileniz ve fiziksel muayeneniz ile başlar. Laboratuvar testleri, doktorların aneminin nedenini öğrenmelerine yardımcı olur. Orak hücreli anemi gibi bazı anemi türlerinde aile geçmişi faydalı olabilir. Evdeki veya işyerinde toksik virüslere maruz kalma, çevresel nedene işaret edebilir.

Anemi teşhisi için yapılan testleri şunlardır:

Tam kan sayımı (CBC)
Bu kan testi doktorlara hemoglobinin sayısını ve boyutunu bildirir. Aynı zamanda beyaz kan hücreleri ve trombositler gibi diğer kan hücrelerinin normal olup olmadığını da gösterir.

Demir seviyesi
Bu kan testi , demir eksikliğinin aneminin sebebi olup olmadığını gösterir.

Ferritin testi
Bu kan testi demir depolarını analiz eder.

Vitamin B-12 testi
Bu kan testi, Kandaki B-12 vitamini seviyelerini gösterir ve çok düşük olup olmadığını belirler.

Folat testi
Bu kan testi, folat düzeylerinin çok düşük olup olmadığını gösterir.

Gizli kan için dışkı testi
Bu test, Gizli kanın mevcut olup olmadığını görmek için dışkıya uygulanan kimyasal testtir.. Test pozitif ise, kanın gastrointestinal bölgede, ağızdan rektuma kadar herhangi bir yerde kaybolduğu anlamına gelir. Mide ülserleri , ülseratif kolit ve kolon kanseri gibi problemler kanın dışkıda olmasına neden olabilir.

Ek testler
Bu testlerin sonuçlarına dayanarak, doktorlar üst GI , baryum lavmanı , göğüs röntgeni veya karnınızın BT taraması gibi ek çalışmalar isteyebilir.

 

Anemi nasıl tedavi edilir?

Anemi tedavisi, nedenine bağlıdır. Yetersiz miktarda demir, B-12 vitamini ve folatın neden olduğu anemi, besin takviyeleri ile tedavi edilir. Bazı durumlarda, B-12 enjeksiyonları, sindirim sisteminden düzgün bir şekilde emilim gerçekleşmediği için gereklidir. Doktorunuz ve beslenme uzmanınız, uygun miktarda vitamin, mineral ve diğer besinleri içeren bir diyet reçete edebilir. Uygun bir diyet, bu tür aneminin tekrarlanmasını önlemeye yardımcı olabilir.

Bazı durumlarda, eğer anemi şiddetli ise, doktorlar kemik iliğinde kırmızı kan hücresi üretimini arttırmak için eritropoietin enjeksiyonları kullanırlar. Kanama olursa veya hemoglobin seviyesi çok düşükse, kan transfüzyonu gerekli olabilir.

 

Anemiye genel bakış

Anemi için uzun vadeli görünüm, nedene ve tedaviye verilen cevaba bağlıdır. Anemi tedavi edilebilir, ancak tedavi edilmediği takdirde tehlikeli olabilir. Tavsiye edilen günlük demir miktarını aldığınızdan emin olmak için gıda içeriklerine dikkat edin ve bir multivitamin almayı ihmal etmeyin.

Özellikle aile geçmişinizde anemili kimseler varssa varsa, aneminin semptomlarından herhangi birini yaşıyorsanız doktorunuzla konuşun. Doktorunuz büyük olasılıkla demir alımınızı arttırmak için diyet veya besin takviyeleri reçete edecektir.

Demir eksikliği ise daha ciddi bir tıbbi durumun işareti olabilir, bu yüzden vücudunuza dikkat etmeniz önemlidir. Çoğu durumda, sadece diyetinizi değiştirmek veya demir takviyesi almak aneminizi çözebilir.