Anemi, vitamin B12 ve folat yetmezliği

 

Kanda üç tür hücre bulunur. Akyuvarlar vücudu enfeksiyonlara karşı savunur, alyuvarlar hemoglobin isimli bir madde içinde tüm vücuda oksijen taşır ve trombositler de kanın pıhtılaşmasına yardımcı olur.

Her gün parçalanan hücrelerin yerine milyonlarca yeni alyuvar hücresi üretilir. Demir, B12 vitamini ve folat (folik asit olarak da bilinir) gibi gıdalardan aldığınız maddeler vücudunuzun sürekli olarak hücre üretebilmesini sağlar.

Anemi alyuvar sayısında veya hemoglobin konsantrasyonunda azalma meydana geldiğinde ortaya çıkan bir durumdur.

Birkaç farklı anemi türü vardır ve her birinin sebebi farklıdır. En yaygın görülen anemi türü demir yetersizliğinden kaynaklanandır, diğerleri ise B12 vitamini veya folat yetersizliğinden kaynaklanır. Bu bölümde B12 vitamini ve folat yetmezliğine bağlı anemi ele alınmıştır.

B12 vitamini veya folat yetmezliği en çok 75 yaş üstü kimselerde görülür.

 

Belirtiler

Her anemi türünün altta yatan nedene bağlı olarak kendine özgü belirtileri vardır.

Ancak tüm anemi tipleriyle ilintili olan daha genel bazı belirtiler mevcuttur. Bu belirtiler bitkinlik, nefes darlığı, (dispne), baygınlık ve düzensiz kalp atışlarıdır (çarpıntı). Ayrıca baş ağrısı, kulak çınlaması ve iştah kaybı gibi şikâyetleriniz de olabilir.

Sizdeki aneminin nedeni B12 vitamini eksikliğiyse, başka belirtiler de olabilir. Bunlar cildinizde sararma (kanda bilirubin adı verilen kimyasalın birikmesi durumunda meydana gelen sarılığa bağlı olarak) şeklindedir.. Diğer belirtiler ise ağrılı ve kırmızı bir dil (glossit), ağzınızın içinde yaralar ve değişmiş ya da azalmış dokunma hissidir.

B12 vitamini eksikliğinden kaynaklanan diğer belirtiler acı hissinin azalması, yürüme ve hareket etme biçiminde değişiklik, bulanık görüş, asabiyet ve depresyondur.

Folat eksikliği de, genel anemi belirtilerinin yanı sıra duyu kaybı, kaslarınızı kontrol edememe ve depresyona neden olabilir.

 

Nedenleri

Pernisiyöz (ölümcül) anemi B12 vitamini eksikliğinin en yaygın nedenidir. Pernisiyöz anemi vücudunuzda B12 vitamininin emilimini engelleyen bir hastalıktır.

B12 vitamini eksikliğinin diğer nedenleri daha nadir görülür. Ancak bu eksiklik beslenmenizde B12 vitamini bulunmaması, B12 vitamininin emilimini engelleyecek bir mide veya bağırsak hastalığınızın olması veya bazı ilaçlar nedeniyle de meydana gelebilir.

Folat eksikliği aldığınız besinlerde folat bulunmaması veya vücudunuzun gerektiği kadar etkin bir biçimde folat emilimi yapmasına engel olan başka bir hastalık (huzursuz bağırsak sendromu gibi) yüzünden de meydana gelebilir.

Böbreğiniz veya karaciğerinizle ilgili altta yatan bir hastalık nedeniyle çok sık tuvalete çıkmanız halinde de folat kaybedebilirsiniz.

Vücudunuzun normalden fazla folata ihtiyacı varsa, bu ihtiyacı karşılamayabilir, zayıf düşebilirsiniz. Gebe kaldığınızda veya kanserseniz, bir kan bozukluğu ya da vücudunuzda inflamasyon varsa daha fazla folata ihtiyaç duyarsınız.

 

Tanı

Doktorunuz sizde aneminden şüphelenirse, normal olarak kan tahlili yaptırmanız gerekir.

Kanınız hemoglobin açısından test edilir ve normalden az hemoglobininiz varsa size anemi tanısı konur. Kanınızda ayrıca ne kadar B12 vitamini ve folat olduğuna da bakılır. Tahlilleriniz bu vitaminlerden herhangi birinin yetersiz olduğunu gösterirse, bu GP’nizin sizde hangi tür anemi olduğuna karar vermesini kolaylaştırır.

Doktorunuz sizde B12 vitamini veya folat yetmezliğine bağlı anemi olduğuna karar verdiğinde, bu eksikliğin altta yatan nedenini bulmak üzere başka tahliller yaptırmanız da gerekebilir.

Bazı durumlarda daha ayrıntılı tahlil ve tedaviler için kan hastalıkları uzmanı (hematolog) veya sindirim sistemi hastalıkları uzmanı (gastroenterolog) gibi bir uzmana sevk edilmeniz gerekebilir.

Vitamin B12 veya folat eksikliğiniz yetersiz beslenmeden kaynaklanıyorsa, bir diyetisyene sevk edilirsiniz ve diyetisyen hastalığınızın tedavisi için beslenme şeklinizi nasıl değiştireceğinize dair size tavsiyelerde bulunabilir.

 

Tedavi

B12 vitamini yetmezliğine bağlı anemi genellikle B12 vitamin iğneleriyle tedavi edilir. İlk başta, iki hafta süreyle gün aşırı iğne olursunuz. B12 vitamini eksikliğiniz

Anaemia, vitamin B12 and folate deficiency | Turkish | Translated 04/08 © Queen’s Printer and Controller of HMSO 2008 beslenmenizde bu vitamini yetersiz almanızdan kaynaklanmıyorsa, hayatınız boyunca üç ayda bir B 12 vitamin iğnesi vurulmanız gerekir.

B12 vitamini yetmezliğiniz beslenmenizde bu vitamini yeterince alamamanızdan kaynaklanıyorsa, doktorunuz size B12 vitamin tabletleri yazar ve B12 düzeyiniz normale döndüğünde bu tabletleri kullanmayı bırakırsınız.

Folat yetmezliği kaynaklı anemiyi tedavi etmek üzere, GP’niz genellikle dört ay süreyle alınan folik asit tabletleri yazar.

B12 vitamini veya folat yetmezliğine bağlı aneminiz varsa, günlük beslenmenize

B12 vitamini ve folat yönünden zengin gıdalardan bolca dâhil etmeniz önemlidir.

Zengin B12 vitamini kaynakları et, yumurta, süt ürünleri, güçlendirilmiş kahvaltılık gevrekler ve bazı soya ürünleridir.

Brokoli, Brüksel lahanası, kuşkonmaz, bezelye, nohut ve esmer pirinç gibi sebzeler de yüksek düzeyde folat içerir.

 

Komplikasyonlar

B12 vitamini veya folat yetmezliği olgularının çoğu kolaylıkla tedavi edilebildiğinden, komplikasyonlar nispeten nadir görülür.

Şiddetli olgularda, herhangi bir anemi türü kalp ve akciğerlerinizi etkileyebilecek ve gerektiği şekilde çalışmalarını engelleyecek komplikasyonlara neden olabilir.

B12 veya folat eksikliği bazen geçici steriliteye (kısırlık, gebe kalamama) de neden olabilir. Ancak bu kısırlık kalıcı değildir ve vitamin takviyeleri kullanılarak giderilebilir.

Gebeyseniz, yeterli miktarda B12 veya folat almamanız halinde bebeğinizde spina bifida (bebeğin omurgasının gerektiği gibi oluşmaması) gibi bir doğum defekti görülme riski artar. Folat eksikliği bebeğinizin prematüre doğması riskini de artırır.

Folat eksikliği kardiyovasküler bir hastalığa (kalbinizin ve dolaşım sisteminizin gerektiği gibi çalışmamasına neden olur) yakalanma riskinizi de artırır).

Araştırmalar folat yetmezliğinin bazı kanserlerle de ilintili olabildiğini göstermiştir. Folat eksikliği tek başına bir kanser sebebi olmamakla birlikte, hastalığın oluşmasına katkıda bulunan bir etmen olabilir.