Depresyon nedir? Belirtileri nelerdir?

Depresyon ciddi bir hastalıktır. Depresyondaysanız, çok uzun süreler boyunca aşırı üzüntü hissedersiniz. Bu hisler genellikle günlük yaşamınıza müdahale edecek kadar ciddidir ve birkaç günde geçmezler, haftalar hatta aylar sürebilirler.

Depresyon yaygın bir hastalıktır. İnsanların yaklaşık %15’I hayatlarının bir döneminde major depresyon geçirir. 

Depresyon kadınlarda erkeklere göre daha yaygındır, ancak bunun nedeni kadınların yaşadıkları belirtiler için yardım almaya daha eğilimli olmaları olabilir. Depresyon her yaşta, hatta çocuklarda bile görülebilir.

Depresyon insanları çok çeşitli şekillerde etkiler ve çok çeşitli fiziksel, psikolojik (ruhsal) ve sosyal belirtiye neden olabilir.

Depresyon Belirtileri Nelerdir? Nasıl anlaşılır?

Depresyondaysanız kırılgan olabilirsiniz ve çok fazla ağlayabilirsiniz. Karar vermekte güçlük çekebilir ve kendinizi değersiz, suçlu, umutsuz ve çaresiz hissedebilirsiniz.

Depresyondaysanız eskiden hoşlandığınız şeylere karşı olan ilginizi kaybedebilirsiniz. Daha fazla yalnız kalmak, aileniz ve arkadaşlarınızdan uzak durmak isteyebilirsiniz. Bitkinlik ve uyku sorunları gibi fiziksel belirtiler de yaşayabilirsiniz.

Depresyondaysanız iştahınızı kaybedebilirsiniz ancak bazı insanlar yiyerek rahatladıklarından kilo alırlar. Cinselliğe olan ilginizi de kaybedebilirsiniz. Bazı kadınlarda regl döngüsü de depresyondan etkilenebilir.

Depresyon üzüntüden farklıdır. Üzüntü kayıp durumunda verilen normal bir tepkidir. Üzüntü içindeyseniz, bu his dalgalar halinde gelir. Genelde hayatta yapmaktan hoşlandığınız şeylerden keyif almaya ve gelecekle ilgili plan kurmaya devam edersiniz. Ancak, eğer depresyondaysanız sürekli üzüntü hissedebilir ve geleceğe dair en ufak bir olumlu düşünceye sahip olmayabilirsiniz.

Depresyon Nedenleri

Depresyonun nadiren tek bir nedeni olur. Genellikle farklı nedenler bir araya gelerek depresyonu tetikler. Örneğin, bir hastalık nedeniyle yorgun düşmüşsünüzdür ve ardından yoksulluk gibi zorlu bir hayat deneyimi yaşarsınız.

Araştırmalar depresyonla nörotransmiter adı verilen beyin kimyasalları arasında bir bağlantı olduğunu göstermektedir. Depresyondaysanız, serotonin gibi belli bazı kimyasallarınızın düzeyi depresyonda olmayan insanlara gore düşer.

Beyindeki kimyasal dengesizliğin depresyonun sonucu mu yoksa nedeni mi olduğu halen tam olarak anlaşılamamıştır. Belli genler depresyon geçirme riskini arttırıyor gibi görünmektedir ve bunlar anne babadan çocuklara geçer. Bu nedenle, ailenizde depresyon öyküsü varsa, sizde de depresyon olması ihtimali yüksektir.

Depresyonun diğer sebepleri arasında uyuşturucu ve alkol bağımlılığı ve belli ilaçların kullanılması sayılabilir.

Depresyonda tanı süreci

Depresyonda olduğunuzu düşünüyorsanız doktorunuzu ziyaret edin. Doktorunuz sizi fiziksel muayeneden geçirebilir ve benzer belirti veren başka bir hastalığınız olup olmadığını görmek için bazı kan ve idrar tahlilleri yapabilir.

Depresyon için belli bir klinik tedavi yoktur, bu nedenle tanı koymak üzere ayrıntılı görüşmeler ve anketler yapılır.

Depresyon tedavi edilebilir mi?

Depresyon için göreceğiniz tedavi durumunuzun günlük hayatınızı ne kadar etkilediğine bağlıdır.

Depresyonunuz hafifse, doktorunuz durumunuzu iki haftalık olarak değerlendirir. Egzersiz yapmak ve endişelerinizi aileniz ve arkadaşlarınızla paylaşmak yararlı olabilir.

Depresyonunuz orta düzeydeyse, doktorunuz konuşma terapisi önerebilir veya seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI'lar) gibi antidepresanlar verebilir.

Konuşma terapileri depresyonunuzun nedenini anlama ve bunlarla başa çıkmanın bir yoludur. Tedaviler kapsamında olaylara verdiğiniz tepkileri değiştirmek için sorun çözme becerilerinden yararlanan Bilişsel Davranış Terapisi (BDT) de sayılabilir.

SSRI’ler beyninizdeki kimyasal seviyelerini değiştirerek etkilerini gösterir. Serotonin gibi belli kimyasallar kendinizi iyi hissetmenizi sağlar, SSRI’ler de serotonin üretimini teşvik eder.

Ağır depresyon konuşma terapileri ve ilaçların bir kombinasyonuyla tedavi edilir. Ağır depresyon geçiriyorsanız ve hastalığınız tedaviye cevap vermiyorsa, uzman bir ruh sağlığı ekibine sevk edilebilirsiniz.

İlaçların ciddi yan etkileri var mıdır?

SSRİ’lerin (seçici serotonin geri alım inhibitörleri) yan etkileri arasında mide bulantısı, baş ağrısı, anksiyete ve uyku problemleri sayılabilir.

Trisiklik antidepresanlar (TCA’lar) zaman zaman depresyon tedavisinde kullanılır. TCA’ların yaygın görülen yan etkileri arasında ağız kurluğu, kabızlık, terleme, bulanık görme, idrara çıkmayla ilgili sorunlar ve baş dönmesi sayılabilir.

Gerek SSRİ’lerin gerekse TCA’ların yan etkileri zaman içinde geçme eğilimindedir.

Monamin oksidaz inhibitörleri (MAOI’ler) olarak bilinen antidepresanlardan kullanyorsanız, tiramin isimli kimyasalı içeren yiyecek ve içecekleri tüketmekten kaçınmalısınız. Doktorunuz size uzak durmanız gereken yiyecek ve içeceklerin bir listesini verecektir. Ayrıca alkolden de uzak durmanız ve doktorunuza danışmadan başka ilaç kullanmamanız gerekir.

Nadir olgularda, MAOI’ler tansiyonun yükselmesine neden olabilir. Boyun tutulması, şiddetli baş ağrısı, göğüs ağrısı, bulantı, kusma veya çarpıntınız varsa, derhal 112’yi arayarak tıbbi yardım istemeniz gerekir.

Depresyon tekrar eder mi ? Komplikasyonlar nelerdir?

Bir depresyon epizotu geçirmiş kişilerin yaklaşık %50’si 10 yıl içinde ikinci bir epizot daha geçirir.

Başta depresyon ve madde bağımlılığı olmak üzere, zihinsel bozukluklar tüm intihar vakalarının %90’ından fazlasıyla ilintilidir.

İntiharın uyarıcı belirtileri bir vasiyet yazmak gibi son ayarlamaların yapılması, ölümden veya intihardan bahsetme veya kendine zarar verme davranışlarıdır.

Kişinin ruh halinde ani bir iyileşme olması da bir belirti olabilir – kişi intihar etmeye karar vermiş ve kararından memnun olmuşsa görülmesi muhtemel bir durumdur.

Tanıdığınız birinin intihar etmesinden endişeleniyorsanız, profesyonel yardım almanız gerekir. 

Acil bir risk olduğunu düşünüyorsanız, bu kişileri yalnız bırakmayın. İlaçlar, kesici aletler ve temizlik kimyasalları gibi intihar araçlarını ortalıktan kaldırın.

Depresyon genetik bir hastalık mıdır? Korunmak mümkün mü?

Depresyondan uzak durmak için düzenli bir egzersiz programı işe yarayabilir. Egzersiz kendinizi iyi hissetmenizi sağlayan bir beyin kimyasalı olan serotoninin salgılanmasını tetikler.

Ruh sağlığınız size stres ve anksiyeteye karşı sorun giderme odaklı bir yaklaşım benimsemeyi öğreten bilişsel davranış terapisiyle (CBT) de güçlendirilebilir.

Yoga ve meditasyon gibi rahatlama tekniklerini öğrenmeniz anksiyetenin geçmesine yardımcı olabilir.

Son araştırmalar beslenmenin de depresyon üzerinde önemli rol oynayabileceğini göstermiştir. Alkol, kafein, şeker, çikolata, kek, bisküvi, peynir ve ekmek gibi gıdalardan kaçının. Bunlar kan şekerinizin kısa süreli olarak aniden yükselmesine neden olur. Kısa sure sonra kan şekeriniz aniden düşerek endişeli, huzursuz ve depresif hissetmenize neden olur.

Balık etindeki bir kimyasalın – omega 3 yağ asidi – ruh halini iyileştirdiği gösterilmiştir. Bu kimyasal; somon, sardunya ve uskumruda bulunur. Bunun vejeteryan alternatifleri ise ceviz ve tofudur.

Et, balık, fasulye ve yumurta gibi protein yönünden yüksek gıdalar da kendinizi iyi hissetmenizi sağlayabilir.