Diyabet nedir? Nedenleri ve belirtileri nelerdir?

Diyabet vücudunuz kanınızdaki glikoz (şeker) miktarını kontrol edemediğinde meydana gelebilir. Bu durum vücudunuz yeterince insülin hormonu üretmediğinde meydana gelebilir.

İki tür diyabet vardır: Tip 1 diyabette vücudunuz yeterince insülin üretmez. Tip 2 diyabette ise vücudunuz yeterince insulin üretmez ya da insülini gerektiği şekilde kullanamaz. Bu tür diyabet genellikle aşırı kilolu olmakla ilintilidir.

Diyabet tedavi edilmezse, kanın içeriğindeki yüksek şeker seviyesi kan damarlarına zarar vereceğinden uzun vadeli sağlık sorunlarına neden olabilir.

Her on diyabet hastasından dokuzunda tip 2 diyabet vardır. Hastalığa tanı konmasının en etkili yolu rutin olarak kontrolden geçmektir.

 

Diyabet belirtileri nelerdir?

Diyabetin belli başlı belirtileri şunlardır;

• Çok susamak
• Çok fazla miktarda idrar yapmak (sık tuvalete çıkmak),
• Yorgunluk
• Kilo kaybı

Diğer belirtiler arasında;

• Vajina veya penis etrafında kaşıntılar,
• Sık sık aft sorunu yaşama
• Bulanık görüş sayılabiilir.

 

Tip 1 diyabetin belirtileri genellikle çok kısa sürede, günler veya haftalar içinde meydana gelebilir. Kanınızdaki glikoz seviyesi çok yükselirse bir hiperglisemi atağı geçirebilirsiniz – bunun anlamı aşırı miktarda şekerin ve dehidrasyonun halsizliğe ve konvülsüyona (vücudun bir bölümünde ani ve istem dışı hareketler) neden olmasıdır. İnsülin almamanız halinde bu meydana gelebilir.

Kanınızdaki şeker seviyesinin aşırı düşmesi halinde ise bir hipoglisemi atağı (hipo) geçirebilirsiniz. Bu çok fazla insülin almışsanız meydana gelebilir ve titreme, bayılma ve terleme gibi belirtiler yaşayabilirsiniz.

Tip 2 diyabetin belirtileri genellikle haftalar veya aylar içinde meydana gelir. Tip 2 diyabetli bazı hastalarda çok az belirti görülebilir veya hiçbir belirti görülmeyebilir. Ancak, yine de bu hastaların daha sonra böbrek hastalığı gibi başka sorunlar yaşamamaları için tedavi edilmeleri gerekir.

 

Diyabet Nedenleri

Diyabet genellikle vücudunuzun yeterince insülin üretmemesinden veya insülini gerektiği şekilde kullanamamasından kaynaklanır. Buna insulin direnci denir. Nadir olgularda diyabet pankreatit adı verilen bir pankreas hastalığından da kaynaklanabilir.

Tip 1 diyabette, vücudunuz hiç insülin üretemez veya yeterli insülin üretemez. Tip 1 diyabet genellikle bir oto immün sistem hastalığı olarak kabul edilir çünkü bağışıklık sisteminiz pankreasınızdaki hücrelere saldırarak bunları yok eder veya bunlara zarar verir. Bazı olgularda, viral bir enfeksiyon da tip 1 diyabeti tetikler. Ayrıca ailenizde varsa tip 1 diyabetli olma riskiniz daha fazladır.

Tip 2 diyabette, vücudunuz yeterince insülin üretmez veya vücudunuzdaki hücreler insüline gerektiği şekilde tepki veremez. Tip 2 diyabet obeziteyle yakından ilgilidir. Kiloluysanız kilo vermek, sağlıklı ve dengeli beslenmek ve düzenli egzersiz yapmak diyabet olma riskinizi önemli ölçüde azaltacaktır.

 

Diyabet tanısı nasıl konur?

Diyabet tanısı konabilmesi için, doktorunuz sizden idrar numunesi ister. İdrarınız glikoz içerip içermediğini görmek için tahlil edilir. Bunun ardından tanıyı onaylamak ve hastalığınızın yüksek kolesterol gibi altta yatan başka bir nedeni olup olmadığını görmek için kan tahlili yapılır.

Glikoz seviyeleriniz doktorunuzun diyabet tanısı koymasını gerektirecek kadar yüksek değilse, ağız yoluyla bir glikoz tolerans testi yaptırmanız gerekebilir. Buna da bazen glikoz tolerans testi (GTT) adı verilir. Doktorunuz size glikozlu bir içecek verir ve vücudunuzun glikozla nasıl başa çıktığını görmek için iki saat süreyle her yarım saatte bir kan örneği alır.

 

Diyabette Tedavi Süreci Nasıl İlerler?

Tip 1 diyabetiniz varsa, glikoz seviyenize dikkat etmeniz gerekir. Bu evde basit bir kan veya idrar testiyle yapılabilir. Hayatınızın geri kalanında glikoz seviyenizi normal tutmak için düzenli olarak insulin almanız gerekir. İnsülini iğneyle, jet yöntemiyle (insülini iğne kullanmadan cildinizden verir) veya insulin pompasıyla alabilirsiniz.

Ayrıca sağlıklı beslenmeniz ve düzenli egzersiz yapmanız da gerekir – bu kanınızdaki glikoz düzeyinin azaltılmasına yardımcı olacaktır.

Tip 2 diyabeti genellikle beslenme tarzınızda bazı değişiklikler yaparak ve kiloluysanız kilo vererek kontrol altına alabilirsiniz. Tip 2 diyabetli bazı kimselerin beslenme tarzında değişiklik yapmanın yanı sıra hap kullanmaları ve insülin iğnesi olmaları gerekir.

Düzenli check-up yaptırmak için doktorunuzu veya diyabet hemşiresini ziyaret edin, böylece diyabet belirtilerinizi kontrol altında tutup tutamadığınızı görebilirler.

 

Komplikasyonlar

Eğer diyabet tedavi edilmezse veya gerektiği şekilde kontrol altına alınmazsa, başka sağlık sorunlarına neden olabilir. Bunun nedeni aşırı miktarda glikozun damarlarınıza, sinirlerinize ve organlarınıza zarar vermesidir. Diyabetliyseniz, kalp hastalığına yakalanma ve inme geçirme riskiniz diyabet hastası olmayanlara kıyasla beş kat daha fazladır.

Kan dolaşımı problemleri körlüğe, katarakta ve retinopatiye (gözün arka tabakasında hasar) neden olabilir. Doktorunuzun gözlerinizi düzenli olarak kontrol etmesi gerekir.

Diyabet hastalarında her 10 kişiden 1’inde ciddi enfeksiyonlara yol açabilen ayak ülserleri görülür. Tırnaklarınızı kısa kesin ve ayaklarınızı temiz tutun.

Zaman içinde aşırı idrar üretimi ve kan damarlarında meydana gelen hasar böbreklerinizin eskisi kadar etkin bir şekilde çalışmamasına neden olabilir. Diyabet erkeklerde iktidarsızlığa da neden olabilir. Ancak bu durum ilaçla tedavi edilebilir.

Diyabetli hamile kadınlar düşük ve ölü doğum açısından risk grubuna dâhil oldukları için, kan şekerlerini ve insülin dozlarını çok dikkatli bir şekilde takip ettirmelidir.

 

Diyabetten korunma yolları

Ailenizde diyabet öyküsü varsa veya kiloluysanız ve egzersiz yapmıyorsanız tip 1 diyabete yakalanma riskiniz olabilir. Bu nedenle, diyabeti engellemek için sağlıklı ve dengeli beslenmeniz ve düzenli egzersiz yapmanız gerekir.

Sağlıklı beslenmede doymuş yağlar, tuz, tatlı abur cubur ve meşrubatlar çok az bulunmalıdır. Kan şekeri seviyenizi sabit tutmak için gün içinde düzenli öğünler yemeye çalışın ve her gün en az beş porsiyon meyve veya sebze yiyin. Sigarayı bırakın (sigara içiyorsanız) ve alkol tüketiminizi azaltın. Diyabetliyseniz, sağlıklı bir beslenme tarzını sürdürerek çikolata gibi tatlılar yiyebilirsiniz.

En iyisi haftada en az üç defa 30 dakikalık egzersizler yapmaktır. Ancak, düzenli egzersiz bir angarya olmak zorunda değildir, otobüse binmek yerine yürüyerek veya asansör yerine merdivenleri kullanarak da aktif kalabilirsiniz.