Doğru ilaç kullanımı

İlaçlar tedavinin bir parçası olarak hastaların sağlığına kavuşmasında büyük rol oynamaktadır. Ancak ilaçlardan maksimum faydayı sağlamak için doğru kullanılması büyük önem arz etmektedir. Bunun için doğru İlaç, doğru zamanda, doğru miktarda, doğru sürede ve doğru yolla uygulanmalıdır. Peki bunları nasıl bilebiliriz? Aşağıda bu konuda doğru bilinen yanlışları ve tedaviden en fazla faydayı görmek için tavsiyelerimizi okuyacaksınız.

İLAÇ KULLANIM BİLGİLERİNİ (PROSPEKTÜS) MUTLAKA OKUYUN

Bir ilacın prospektüsü şunları içerir;

• İlacın etkin ve yardımcı maddeleri
• İlacın ne için kullanıldığı, hangi hastalıkların tedavisinde kullanıldığı (Bir ilaç sizin rahatsızlığınız dışında başka rahatsızlıklar için de kullanılıyor olabilir. Bu sizde de aynı hastalıkların olduğu anlamına gelmez)
• Eğer hazırlanması gereken bir ilaç varsa nasıl hazırlanacağı(Aşı veya inhalasyon cihazlarının kullanımı gibi)
• İlacı nasıl kullanmanız gerektiğini
• İlacı kullanırken nelere dikkat etmeniz gerektiğini
• İlacın ne gibi yan etkileri olabileceğini

Bu bilgiler, burada yer verilen yan etkilerin tamamının sizde de ortaya çıkacağı anlamını taşımaz. Bu yan etkiler kişiden kişiye değişmekte bazı hastalarda hiçbir yan etki ortaya çıkmazken bazı hastalarda farklı yan etkiler oluşabilmektedir. Eğer ilacınızdan kaynaklı bir yan etki ortaya çıktığını düşünüyorsanız doktor ve eczacınızı bu konuda bilgilendiriniz.

• İlacı nasıl saklamanız gerektiği

DOĞRU İLAÇ

Kullanılacak İlacın seçimi için öncelikle hatalığın teşhis edilmesi gereklidir.

Doğru ilacı bilebilmek için hastalığın doğru teşhis edilmesi ilk ve en önemli basamaktır. Bazı rahatsızlıklarda belirtiler birbirine çok benzese de bu belirtiler farklı rahatsızlıklara ait olabilir. Dolayısıyla kullanmanız gereken ilaçlar da değişecektir. Bunun için mutlaka doktorunuzla görüşmeniz ve hastalığınızın doğru teşhis edilmesini sağlamanız gereklidir. Bunun ardından doktorunuz sizin için en uygun ilacı reçete edecektir.

İlaç seçiminde doktor ve eczacınızın önerilerini dikkate almanız önemlidir.

Bazı durumlarda aynı hastalık için kullanılabilecek birden fazla ilaç vardır. Her ilaç her hastada istenilen etkiyi sağlamayabilir. Reçeteler hastaya özel olarak hazırlanmıştır. Kulaktan dolma yollarla ve sağlık mensubu olmayan kişilerin tavsiyesi ile ilaç kullanmak faydasız olabilmesinin yanında sağlığınıza zarar verme riski de taşır. Bu yüzden aynı hastalığa yakalanmış olsanız bile doktora gitmeden başka insanların reçeteli ilaçlarını kullanmamalı ve kendi reçeteli ilaçlarınızı da kimseyle paylaşmamalısınız.

Eşdeğer İlaç farklı ilaç anlamına gelmez. İlacın yan sanayisi yoktur.

Eşdeğer ilaçlar aynı etken maddeyi( yani hastalığınızın tedavisi için gerekli olan içeriği) aynı miktarda içeren ve ciddi test aşamalarından geçirilerek doğrulanan fakat farklı firmalar tarafından üretilmiş olan ilaçlardır. İlaç üretimi ciddi bir teknoloji gerektirdiğinden ve ilaçların etkili olup olmadığı çok sıkı denetime tabi tutulduğundan eşdeğer olan iki ilacın etkisi arasında fark olması mümkün değildir. Yani eşdeğer olan iki ilaçtan hangisini kullanırsanız kullanın etkisi tamamen aynı olacaktır.

DOĞRU ZAMAN

İlaçlarınızı AÇ ya da TOK olarak almanız ilacın etkili olabilmesi için önemlidir.

Özellikle ağız yolu ile alınan ilaçların etki edebilmesi için sindirim sisteminden emilmesi ve kana karışması gerekmektedir. İlacın aç veya tok alınması ilaçların emilimini ve dolayısıyla etkisini değiştirir. Her ilaç farklı yapıda olduğundan hangi ilacı ne zaman alacağınız konusunda eczacınızın tavsiyesi çok önemlidir.

AÇ karnına tavsiye edilen ilacı ne zaman almalı?

En sık yapılan hata aç alınması tavsiye edilen ilacın yemekten hemen önce alınması ve üzerine yemek yenilmesidir. Eğer eczacınız ilacı aç karnına almanızı tavsiye etmişse bu ilacınızı yemekten 30 dk-1 saat önce veya 2 saat sonra almanız gerektiği anlamına gelir.

TOK karnına tavsiye edilen ilacı ne zaman almalı?

Eğer eczacınız ilacınızı tok olarak almanızı tavsiye ettiyse bu ilacınızı yemekten hemen sonra alabileceğiniz gibi yemekten sonraki 1 saat içerisinde bir zamanda da alabilirsiniz.

Birden fazla sayıda ilaç kullananlar ilaçlarının tamamını aynı anda alabilir mi?

Bu sorunun cevabı hastaya, hastalıklara ve kullanılan ilaçlara göre değişecektir. Şöyle ki bazı ilaçların birlikte alınmasında bir sorun yoktur ve birlikte alınabilirler. Ancak kimi ilaçlar birbirleri ile etkileşime girerek etkilerini azaltabilir veya yan etkilerinin artmasına sebep olabilir. Aynı reçetede yer alan ilaçlarınız ile ilgili olarak olası bir etkileşim için eczacınız size gerekli uyarıyı yapacaktır. Ancak sürekli olarak kullandığınız başka ilaçlarınız varsa bu konuda doktorunuzu ve eczacınızı bilgilendirmeniz onların sizi doğru yönlendirmesi açısından önemlidir.

İlaçlarınızı günün hangi saatinde aldığınız önemlidir.

Bazı ilaçlar günün belirli saatlerinde alındığında faydaları en yüksek düzeye çıkar. Bu nedenle Eczacınız ilacınızı yatmadan önce, kahvaltıdan önce gibi zamanlarda almanızı önerdiyse bu tavsiyeye uymanız tedavinizin en iyi şekilde yapılmasını sağlayacaktır.

İlaçlarınızı hangi aralıklarla aldığınız önemlidir

Genellikle ilaçların tarifi yapılırken günde 2 defa gibi tabirler kullanılır veya sabah-akşam 1 er tane denilir. Bu sanılanın aksine ilaçlarınızı kahvaltı ve akşam yemeklerinde almanız gerektiği anlamına gelmez. Daha önce bahsettiğimiz gibi ilaçların etkisini gösterebilmesi için kanımıza karışması ve kanımızda sabit olarak belirli bir miktarda bulunması gereklidir. Bunu için de ilaçların eşit zaman aralıkları ile alınması önemlidir. Size günde iki defa almanız tavsiye edilen bir ilacı aralarında (24/2) 12 saat olacak şekilde almanız gerekir. Yine aynı şekilde ilacınızı günde 3 defa almanız öğütlenmişse bu iki doz arasında 8 saat zaman olması gerektiği anlamına gelir. Bu süre ne eksik ne de fazla olmamalıdır.

İlaçlar birbirleri ile etkileşime girebildikleri gibi bazı besin maddeleri ile de etkileşebilirler.

Bu nedenle ilaçlarınızı kullandığınız dönemde özellikle kaçınmanız gereken bazı besinler konusunda eczacınız tarafından uyarılmışsanız lütfen bu besinlerden uzak durunuz. Bunun yanında bitkisel destekler zararsızdır sözü tamamen bir kandırmacadır ve bu ürünler de ilaçlarınızla etkileşime girebilir. Eğer bitkisel destek kullanıyor veya kullanmak istiyorsanız bu konuda mutlaka eczacınıza danışınız.

DOĞRU MİKTAR

İlaçlarınızı önerilen dozda kullanmanız tedaviniz için önemlidir.

İlaç dozları herkes için aynı olmadığı gibi hastalığın şiddeti, belirtileri ve hastanın durumu (yaş-kilo- mevcut diğer hastalıkları vb.) gibi etkenlere bağlı olarak değişir. Bunun için ilaçlarınızı size önerildiği dozda alınız. İlacın dozunu arttırmanız hastalığınızın daha çabuk tedavi edilmesini sağlamayacağı gibi azaltmanız da yan etkilerinin azalacağı anlamını taşımaz. Bunların yanında yanlış dozda ilaç kullanımı sebebiyle farklı organlarınıza zarar vermeniz de söz konusu olabilir. Eğer ilacın yan etkisini görmüşseniz bu konuda doktor ve eczacınızı mutlaka bilgilendiriniz.

Eğer doktor veya eczacınız tarafından tavsiye edilmemişse ilaçlarınızı kırmadan, bölmeden ve parçalamadan bir bütün olarak alınız.

İlaçlar karmaşık yapıları sebebiyle istenilen etkinin elde edilmesini temin etmek amacıyla farklı şekillerde hazırlanırlar. Bu şekiller ilaçların nerede ve nasıl emileceğini belirler ve yan etkileri en düşük seviyeye getirirler. Bu nedenle bazı ilaçların kırılarak veya bölünerek alınması ilacın etkisiz olmasına veya mide ile ilgili ciddi şikayetlerin ortaya çıkmasına sebep olabilir.

İlacınızla birlikte verilen ölçü aletini kullanın.

Özellikle şurup, toz vb. ilaçlarda dozun ayarlamasının yapılması daha zordur. Doğru dozda ilaç alabilmek için ilacınızla birlikte verilen ölçü kaşığı, kabı veya şırıngasını kullanın. Evde kullandığınız kaşık gibi malzemeler ilaç dozunu yanlış ayarlayabilir. Asla dozu tahmin etmeye çalışmayın.

DOĞRU SÜRE

Doktor veya eczacınız farklı şekilde önermediyse ilaçlarınızın tamamını kullanınız.

İlacınızı ne kadar süre ile kullanacağınız önemlidir. Bazen ilaç kullanımından sonraki birkaç günde hastalık belirtileri geçer ve kişi kendisini iyi hissettiği için ilaçlarını kullanmayı bırakır. Bazen hastalık belirtileri ortadan kaybolmuş olsa bile hastalığımız tamamen geçmemiş olabilir. Bu da hastalığın daha ağır bir şekilde yeniden tekrarlamasına neden olabilir. Özellikle antibiyotik kullanırken iyileşmiş olsanız bile mutlaka tüm ilaçlarınızı zamanında almaya dikkat ederek bitene kadar kullanın. Bu sizin sağlığınızın yanı sıra toplum sağlığı için de çok önemlidir.

İlaçların gereksiz yere uzun süre kullanımı da sağlığınız için bir risktir.

Eğer doktorunuz aksini önermediyse biten ilaçlarınızı iyi geldiği gerekçesiyle tekrarlayıp kullanmaya devam etmeyiniz. Bazı ilaçların uzun süreli kullanımı sonucunda yan etkilerinin ortaya çıkma

riski artar. Hatta bazı ilaçların kontrolsüz uzun süre kullanılması böbrek ve karaciğerinizde ciddi sorunlara yol açabilir.

İlaçların üzerinde yer alan veya eczacınızın size belirttiği süreler sonunda ilacı kullanmayı bırakmanız gerekebilir.

Özellikle göz, kulak ve burun için kullanılan damlaların sterilite sebebiyle 15 günden uzun süre kullanılması uygun değildir. Bazı ilaçlar için bu süreler artabilir veya azalabilir. Bu nedenle eczacınızın size öğütlediği süre sonunda ilacınız bitmemiş olsa bile ilacı kullanmayı bırakmanız gerekebilir. Eğer hastalığınız geçmemişse doktorunuzla tekrar iletişime geçebilirsiniz.

DOĞRU YOL

İlaçlarınızı hangi yolla aldığınız önemlidir

İlaçlar istenen etkinin hastaya en konforlu yolla sunulabilmesi ve en uygun etkinin elde edilebilmesi amacıyla farklı şekillerde hazırlanmıştır. İlacınızı doğru yoldan almanız önemlidir.