Yetişkinlerde astım Nedir (Belirtileri,Tedavisi)

Astım Nedir

Astım akciğerlerdeki hava yollarının (bronşlar) uzun süreli rahatsızlığıdır. Hava yollarınızın iltihaplanmasına ve şişmesine neden olur. Eğer astımınız varsa, bronşlarınız normalden daha hassas olur ve belli tetikleyiciler bronşları tahriş ederek hırıltılı soluk alıp vermeye, öksürüğe, göğüste sıkışmaya ve nefes darlığına neden olur.

Astımın en yaygın tetikleyicileri ev tozu akarları, hayvan kürkleri, polen, sigara dumanı, soğuk hava ve göğüs enfeksiyonlarıdır.

Belirtilerin çok şiddetli bir şekilde görülmesine astım atağı veya akut astım atağı adı verilir. Astım atakları hayatı tehdit edici boyutta olabilir ve hastanede tedavi görmeyi gerektirebilir.

Birleşik Krallıkta beş milyondan fazla kişide astım rahatsızlığı vardır ve bunlardan bir milyonunu çocuklar oluşturmaktadır. Çocukların yaklaşık üçte ikisi büyüdüklerinde astım rahatsızlı kları da geçmekte, ancak hastalık yetişkinlik döneminde tekrar edebilmektedir.

Astım semptomlarının şiddeti kişiden kişiye, hafiften şiddetliye kadar değişiklik gösterir. Astım için tam bir tedavi yoktur ancak rahatsızlığın başarılı bir şekilde yönetimini sağlayacak çeşitli tedaviler vardır.

 

Astım Belirtileri Nelerdir

Astım belirtileri arasında soluksuz kalma, göğüste sıkışma, hırıltılı soluk alma ve öksürük (özellikle geceleri) sayılabilir. Astım belirtilerinin şiddeti ve süresi genellikle çok çeşitlidir ve tahmin edilemez. Bazen geceleri, bazen de egzersiz yaparken kötüleşebilir.

Şiddetli astım ataklarında belirtiler kısa sürede kötüleşir. Soluk almakta ve konuşmakta zorlanırsınız, nabzınız hızlanabilir, t ırnaklarınız morarabilir, göğüs ve boynunuzda sıkışma hissedebilirsiniz ve soluk alıp verirken burun delikleriniz genişleyebilir.

Şiddetli astım atağı belirtileri yaşıyorsanız, derhal tıbbi yardım almanız gerekir. Genellikle şiddetli astım atağının ilk belirtileri yavaş seyreder ve ciddileşmesi 6 saatten 48 saate kadar sürebilir.

Astım tedavinizin bir kısmını belirtilerinizin başlamasının fark edilmesi ve meydana gelmelerini engellemek oluşturur.

 

Astımın Nedenleri, Astım neden olur?

Astımın bilinen tek bir nedeni yoktur, ancak rahatsızlığınıza etki eden birden fazla etmen vardır. Bu etmenler arasında genetik yatkınlık (genlerinizde astım rahatsızlığı geçirme ihtimalinizi artıran bir şeyler olması), beslenme ve çevre sayılabilir.

Astım rahatsızlığı yaşamaya ilişkin bilinen risk faktörleri arasında ailede astım veya alerjik rahatsızlık öyküsü olması ve özellikle annenizin size gebeliği sırasında sigara içmesi nedeniyle çocukken sigara dumanına maruz kalmanız sayılabilir.

Astım belirtileri polen, toz akarları, sigara dumanı, kimyasal dumanlar ve bazı ilaçlar gibi (örn.aspirin ya da beta blokerler) alerjenler (alerjiye neden olan maddeler) tarafından tetiklenebilir.

Astımı tetikleyen diğer etmenler enfeksiyon, stres, bazı yiyecekler, soğuk hava gibi bazı hava koşullarıdır.

Astım tedavinizin bir kısmını, tetikleyici unsurların tespit edilmesi ve bunlardan kaçınmak oluşturur.

 

Tanı

Doktorunuz normalde size belirtiler hakkında soru sorarak, göğsünüzü muayene ederek ve soluğunuzu dinleyerek astım tanısı koyabilir.

Astı m tanı sı genellikle bir takım testlerle, en yaygın olarak da ‘zirve üfleme akım hızı oranı’ (PEFR) testiyle onaylanır.

PEFR testinde ciğerlerinizden dışarı ne kadar hava verebildiğinizi ölçmek için ‘tepe akım değerini’ ölçen elde tutulan küçük bir cihaz kullanılır. Göstergedeki değer okunur ve size astımı kısa süreli olarak tedavi edecek etkin bir ilaç verilir.

Kısa etkili ilacı kullandıktan sonra ikinci bir PEFR okuması alınır. Okumanın anti-astım ilacını aldıktan sonra çok daha yüksek çıkması durumunda, tanı doğrulanmış olur.

Sizdeki astım belirtilerinin normalden farklı olması (atipik) veya farklı belirtiler yaşamanız halinde, göğüs röntgeni çektirmeniz istenebilir. Böylelikle olası diğer akciğerler rahatsızlıkları bertaraf edilmiş olacaktır.
 

Astım Tedavisi

Astım belirtileriniz sık görülmüyor ve hafifse, size bunları geçirmek üzere kısa etkili beta-2 agonisti adı verilen bir inhale ilaç verilir.

Belirtileriniz daha sıksa, size inhale kortikostereoid adı verilen ikinci bir inhale (solunum yoluyla alınan) ilaç verilir. Normalde belirtilerinizin meydana gelmesini engellemek için günde iki kez inhale kortikostereoid almanız önerilir.

Astım belirtileriniz hala kontrol altına alınamadıysa, uzun süre etkili beta -2 agonisti ve yetişkin lökotriyen reseptör antagonisti gibi ekstra ilaçlar verilebilir. Bu ilaçlar belirtilerinizin iyileşmesine yardımcı olacaktır.

Astımınız hala kontrol altına alınamamışsa, steroid haplar verilebilir. Oral stereoidlerin uzun vadeli kullanımı ciddi yan etkilere neden olabileceğinden, bu ilaçlar ancak tüm tedavi opsiyonları denendikten sonra ve bir defaya mahsus olmak üzere kullanılır.

Astım atakları artırılmış dozdaki beta-2 agonistleriyle tedavi edilebilir. Şiddetli ataklarda astımınızı kontrol altına almak için hastanede oksijen, beta2-agonistleri ve stereoidlerin bir arada kullanıldığı bir tedavi uygulanması gerekebilir.

 

Astımdan Korunma Yolları, Astımdan Nasıl Korunabiliriz?

Sigara içiyorsanız ve astımınız varsa sigarayı bırakın. Sigara astım ilacının etkisini azaltabilir ve sigarayı bırakmanız belirtilerin şiddetinin ve sıklığının azalmasına yardımcı olacaktır.

Çocuklarınızın yanında kesinlikle sigara içmeyin. Çocuklar sigara dumanına maruz kaldıklarında astıma yakalanma riskleri artar. Çocuğunuz astım hastasıysa, yanında sigara içmeniz hastalığını kötüleştirecektir.

Belirtileriniz kötüle ştiğinde bunları not alarak ve belirtilerinizi arttırdığını düşündüğünüz belli bir yiyecek yedikten ya da ilaç ald ıktan sonra ‘tepe değer akı m sayacı’ (peak flow meter) ile ölçüm yaparak astımınızı tetikleyen etmenleri bulun.

Sağlıklı bir kiloda olmak da astımınız üzerinde daha çok kontrole sahip olmanızı sağlayacaktır. Bunun için sağlıklı beslenmeniz ve düzenli egzersiz yapmanız gerekir. GP’niz size bununla ilgili bilgi ve tavsiye verebilir.

Şiddetli astımınız varsa, komplikasyon riski arttığından her yıl grip aşısı olmanız gerekir. Ayrıca zatürree, menenjit ve kan enfeksiyonlarına neden olan pnömokok bakterisine karşı da aşı olmanız gerekir.